Τα Βασικά του Διαβήτη

Για να κατανοήσετε το διαβήτη, θα βοηθούσε να κατανοήσετε τι συμβαίνει, όταν δεν πάσχετε από διαβήτη. Όταν καταναλώνετε τροφές, ένα μεγάλο μέρος τους διασπάται σε ένα σάκχαρο που ονομάζεται γλυκόζη. Η γλυκόζη αποτελεί καύσιμο για τα κύτταρα του σώματος σας. Καθώς αυξάνονται τα επίπεδα γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος, το πάγκρεας απελευθερώνει ινσουλίνη στην κυκλοφορία του αίματος. Η ινσουλίνη αποτελεί ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας. Η ινσουλίνη προσκολλάται στα κύτταρα του σώματος σας, και επιτρέπει στο σάκχαρο να περάσει στα κύτταρα. Αν δεν πάσχετε από διαβήτη, όλα αυτά συμβαίνουν αυτόματα.

Ο διαβήτης αποτελεί μία χρόνια πάθηση που συμβαίνει όταν το σώμα δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη ή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη.

Σε άτομα με:

• Διαβήτη τύπου 1, τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη (παγκρεατικά βήτα-κύτταρα) δεν μπορούν πλέον να παράξουν την ινσουλίνη που χρειάζεται το σώμα τους.
• Διαβήτη τύπου 2, το σώμα ενδεχομένως να μην παράγει αρκετή ινσουλίνη ή να μην μπορεί να τη χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά ή μερικές φορές και τα δύο.¹

Και στις δύο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι ότι το σάκχαρο συσσωρεύεται στην κυκλοφορία του αίματος, και το κυκλοφορούν σάκχαρο μπορεί να προκαλέσει βλάβη που οδηγεί σε σχετικές με το διαβήτη επιπλοκές.
Η συμβίωση με το διαβήτη μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή σας ζωή, αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα άτομα με διαβήτη μπορούν να ζήσουν μια γεμάτη και δραστήρια ζωή, αν μάθουν να τον διαχειρίζονται. Η διαχείριση του διαβήτη περιλαμβάνει:

• προγραμματισμό υγιεινών γευμάτων,
• σωματική δραστηριότητα,
• υιοθέτηση άλλων υγιεινών συνηθειών, όπως η διαχείριση του βάρους και η αποφυγή του καπνίσματος,2
• έλεγχο του σακχάρου αίματος, με μετρητή γλυκόζης αίματος,
• διατήρηση του ελέγχου της πίεσης του αίματος,
• λήψη ινσουλίνης ή από του στόματος χορηγούμενων φαρμακευτικών αγωγών, αν κρίνεται κατάλληλο,
• κατανόηση του τι σημαίνει καθημερινή συμβίωση με το διαβήτη, για να μπορείτε να έχετε τον έλεγχο

Παραπομπές:

• American Diabetes Association. Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care January 2012 vol. 35 no. Suppl,1, S64-S71
• Ιστοχώρος Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας: WHO Factsheet 312 http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs312/en/

Παράγοντες Κινδύνου
Παράγοντες κινδύνου Διαβήτη τύπου 2^3,4:

Ύπαρξη προδιαβήτη

• διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (ΔΑΓ) και/ή
• διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας (ΔΓΝ)
• Ηλικία άνω των 45 ετών
• Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
• Υπερβολικό βάρος
• Απουσία σωματικής δραστηριότητας
• Υψηλή πίεση αίματος
• Υψηλά επίπεδα λιπιδίων αίματος
• Γυναίκες που εκδήλωσαν διαβήτη κύησης ή που γέννησαν μωρό βάρους άνω των 4 κιλών

Το αίτιο εκδήλωσης διαβήτη Τύπου 1 δεν είναι επί του παρόντος γνωστό, ωστόσο, ενδεχομένως να εμπλέκονται κληρονομικοί (γενετικοί) και περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου.
Οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το οικογενειακό ιστορικό (κληρονομικότητα) και τον τρόπο ζωής διαδραματίζουν ρόλο στην ανάπτυξη διαβήτη Τύπου 2, παρότι συχνά μπορεί να είναι δύσκολο να διαχωριστούν οι δύο τύποι παράγοντα κινδύνου, προκειμένου να προσδιοριστεί το "αίτιο" εκδήλωσης διαβήτη Τύπου 2. Για παράδειγμα, η παχυσαρκία σχετίζεται με το διαβήτη Τύπου 2. Η παχυσαρκία συνήθως συναντάται σε επίπεδο οικογένειας ("γενετικός" παράγοντας κινδύνου), και οι οικογένειες συνήθως παρουσιάζουν κοινές συνήθειες διατροφής και σωματικής δραστηριότητας (παράγοντας κινδύνου "σχετικός με τον τρόπο ζωής")⁵

Παραπομπή: Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA), 2013 http://www.diabetes.org/diabetes-basics/genetics-of-diabetes.html

Η Ομάδα Υγειονομικής Περίθαλψης και το Δίκτυο Υποστήριξης σας για το Διαβήτη
Υπάρχουν πολλοί πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης που μπορούν να συμμετέχουν στην ομάδα της υγειονομικής σας περίθαλψης, ή αλλιώς στην ομάδα φροντίδας της υγείας σας. Κάποιους από αυτούς μπορεί να τους επισκέπτεστε πιο συχνά από άλλους, αλλά είναι καλό να έχετε μια ομάδα παρόχων με ειδίκευση και ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο διαβήτη.6 Το δίκτυο υποστήριξης σας για το διαβήτη ολοκληρώνεται με την οικογένεια και τους φίλους, τους συναδέλφους σας, και άλλους που μπορούν να σας παρέχουν πρακτική βοήθεια και συναισθηματική υποστήριξη.

Το πιο σημαντικό μέλος της ομάδας φροντίδας της υγείας σας είστε εσείς. Εσείς γνωρίζετε πώς νιώθετε, τι είστε διατεθειμένοι και ικανοί να κάνετε καθημερινά, για να φροντίσετε το διαβήτη σας, και εσείς είστε που γνωρίζετε πότε αντιμετωπίζετε προβλήματα. Η φροντίδα και οι συμβουλές που σας παρέχουν τα μέλη της ομάδας φροντίδας σας είναι καλύτερες, όταν βασίζονται στις πληροφορίες που εσείς παρέχετε, στην ειλικρίνεια σας, και στην ανάδραση.
Η ομάδα φροντίδας σας για το διαβήτη μπορεί να αποτελείται από τους εξής:

Πάροχος πρωτοβάθμιας φροντίδας: μπορεί να είναι ένας οικογενειακός ιατρός, ένας γενικός ιατρός, ένας νοσοκόμος ή ένας βοηθός ιατρού που επισκέπτεστε για γενικά checkups, καθώς και όταν είστε άρρωστοι

Νοσοκόμος ειδικός στο διαβήτη: συνήθως κάποιος νοσοκόμος με ειδική κατάρτιση στο διαβήτη, ο οποίος σας διδάσκει και σας υποστηρίζει στην καθημερινή φροντίδα που παρέχετε στον εαυτό σας, σχετικά με το διαβήτη. Μπορείτε να μάθετε τι είναι ο διαβήτης, πώς να συμβιώνετε μαζί του, πώς να ελέγχετε τα επίπεδα του σακχάρου αίματος σας, πώς να λαμβάνετε την ινσουλίνη ή από του στόματος χορηγούμενες φαρμακευτικές αγωγές και άλλα.

Διαιτολόγος: καταρτισμένος στη διατροφή, ένας διαιτολόγος σας υποδεικνύει πώς οι τροφές που καταναλώνετε επηρεάζουν τα επίπεδα του σακχάρου και του λίπους του αίματος σας, και συνεργάζεται μαζί σας για τον προγραμματισμό των γευμάτων σας, σας διδάσκει πώς να διαβάζετε τις ετικέτες των τροφών, και πώς να προγραμματίζετε τα γεύματα σας, για ειδικές περιστάσεις και εστιατόρια

Διαβητολόγος: ιατρός παθολόγος ειδικευμένος στη θεραπεία του διαβήτη

Ενδοκρινολόγος: ιατρός ειδικευμένος στη θεραπεία του διαβήτη και άλλων νόσων του "ενδοκρινικού συστήματος"

Φαρμακοποιός: παρέχει συμβουλές, αναφορικά με το αν και το πώς τα φάρμακα που λαμβάνετε για το διαβήτη ή άλλες παθήσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν ή θα επηρεάσουν τα επίπεδα σακχάρου του αίματος σας

Ποδίατρος: μπορεί να παρέχει συμβουλές και να θεραπεύει προβλήματα των ποδιών, προς αποφυγή μολύνσεων

Οφθαλμίατρος: είναι σημαντικό να επισκέπτεστε οφθαλμίατρο (οφθαλμολόγο ή οπτομέτρη), τουλάχιστον μία φορά ετησίως, προκειμένου να θεραπεύετε εγκαίρως τα όποια σχετικά με τα μάτια σας προβλήματα.6,7

Άλλοι ειδικοί που ενδεχομένως να σας είναι χρήσιμοι:

Κοινωνικός Λειτουργός: μπορεί να σας βοηθήσει να βρείτε τους πόρους για τις ιατρικούς ή οικονομικές σας ανάγκες

Κλινικός Ψυχολόγος ή Επαγγελματίας του Τομέα της Ψυχικής Υγείας: μπορεί να σας βοηθήσει με τη συναισθηματική πλευρά της συμβίωσης με το διαβήτη και να σας διδάξει πώς να διαχειρίζεστε το άγχος

Οδοντίατρος: συνίσταται τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη να επισκέπτονται οδοντίατρο δύο φορές ετησίως

Φυσιολόγος Άσκησης ή Γυμναστής: μπορεί να σας βοηθήσει να καταρτίσετε ένα πρόγραμμα άσκησης

Οι Επισκέψεις στην ομάδα της υγειονομικής σας περίθαλψης
Σε κανέναν δεν αρέσει πραγματικά να επισκέπτεται τον ιατρό, αλλά είναι σημαντικό να το κάνετε, αν διαχειρίζεστε μία πάθηση όπως ο διαβήτης. Είστε ο αρχηγός της ομάδας φροντίδας της υγείας σας, και το καλύτερο είναι να είστε προετοιμασμένοι για αυτές τις επισκέψεις . Η καλή φροντίδα θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε το σάκχαρο αίματος σας, και να ζήσετε μια γεμάτη ζωή, με όσο το δυνατόν λιγότερα προβλήματα.⁷

Ακολουθούν κάποια από τα πράγματα που μπορείτε να περιμένετε να κάνει ο ιατρός ή η ομάδα φροντίδας της υγείας σας:

• Να λάβει ή να ενημερώσει το ιατρικό σας ιστορικό
• Να προβεί σε κλινική εξέταση, συμπεριλαμβανομένης της μέτρησης του ύψους, του βάρους, και της πίεσης του αίματος σας
• Να διεξάγει κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις
  • αίματος και/ή ούρων, για τον έλεγχο του επιπέδου του σακχάρου αίματος σας,
  • του επιπέδου της A1C σας (ο μέσος όρος της γλυκόζης του αίματος σας τους τελευταίους 2-3 μήνες),
  • των επιπέδων του λίπους του αίματος σας, τα οποία ονομάζονται και λιπίδια (χοληστερόλη και τριγλυκερίδια)
  • του επιπέδου πρωτεΐνης στα ούρα σας
  • άλλες εξετάσεις που θα συστήσει η ομάδα σας
  • Να σας βοηθήσει να καταρτίσετε ένα πλάνο διαχείρισης του διαβήτη σας

Το πλάνο φροντίδας του διαβήτη σας θα πρέπει να ταιριάζει στον τρόπο ζωής σας, οπότε συζητήστε με την ομάδα φροντίδας σας το οικιακό, το εργασιακό ή το σχολικό σας πρόγραμμα. Συζητήστε το πόσο δραστήριοι είστε, τι καταναλώνετε και πότε, το πολιτισμικό σας υπόβαθρο, και τα πράγματα που σας προκαλούν άγχος.⁷

Ακολουθεί μια λίστα ελέγχου που θα σας βοηθήσει με το πλάνο σας7:

• Κάντε μια λίστα των πραγμάτων που θα προσπαθήσετε να πετύχετε, τους επονομαζόμενους στόχους
  • Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι είναι πράγματα που μπορείτε να προσπαθήσετε να πετύχετε τις επόμενες μερικές ημέρες και εβδομάδες (παράδειγμα: Θα περπατώ για 30 λεπτά, 3 ημέρες την εβδομάδα)
  • Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι είναι πράγματα που μπορείτε να προσπαθήσετε να επιτύχετε τις επόμενες μερικές εβδομάδες και μήνες (παράδειγμα: Θα εξεταστώ από οφθαλμίατρο ή θα φτάσω την A1C μου στο X,X%)
  • Κάντε μια λίστα των φαρμάκων για το διαβήτη σας, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου δράσης τους, του χρόνου λήψης τους, και των παρενεργειών που πρέπει να έχουν υπόψη τους, αν υπάρχουν
  • Καταρτίστε ένα πρόγραμμα γευμάτων που σας αρέσει και μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, με τη βοήθεια διαιτολόγου
  • Κάντε μια λίστα των αλλαγών που μπορείτε να κάνετε, όσον αφορά τον τρόπο ζωής σας, όπως είναι η διακοπή του καπνίσματος ή η αύξηση της άσκησης
  • Ενημερωθείτε, εσείς και η οικογένεια σας, για το διαβήτη
  • Προγραμματίστε να επισκέπτεστε:
    • τον οφθαλμίατρο σας μία φορά ετησίως ή ως συνίσταται
    • τον ποδίατρο σας, αν έχετε εσωτερικά αναπτυσσόμενα νύχια ποδιών, σκασίματα ή άλλα προβλήματα με τα πόδια σας
    • τον οδοντίατρο σας, ως συνίσταται
    • άλλους ειδικούς, ως χρειάζεται
    • Καταρτίστε ένα πλάνο για τις ημέρες ασθενείας σας
    • Αν είστε γυναίκα, καταρτίστε ένα πλάνο για την αντισύλληψη ή το διάστημα που προηγείται της εγκυμοσύνης
    • Σημειώνετε το χρόνο της επόμενης επίσκεψης και του επόμενου τηλεφωνήματος στην ομάδα φροντίδας σας

Παραπομπές:
3. Iστοχώρος Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη (IDF): https://www.idf.org/about-diabetes/what-is-diabetes.html
4. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA), 2013: http://www.diabetes.org/are-you-at-risk/prediabetes/
5. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA), 2013: http://www.diabetes.org/diabetes-basics/genetics-of-diabetes.html
6. American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes. Diabetes Care 2013;vol. 36 no. Suppl.1 S4-S10
7. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA): http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/treatment-and-care/whos-on-your-health-care-team/your-first-visit.html