Επιπλοκές Διαβήτη

Καρδιακή Υγεία και Διαβήτης

Ο διαβήτης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιακών προβλημάτων. Ωστόσο, η έρευνα μας υποδεικνύει ότι με θεραπεία, αλλαγές στον τρόπο ζωής, και καθημερινή διαχείριση πολλοί άνθρωποι είναι σε θέση να προλάβουν ή να καθυστερήσουν τις επιπλοκές του διαβήτη.
Τα άτομα με διαβήτη αντιμετωπίζουν διπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν έμφραγμα ή εγκεφαλικό, από ότι τα άτομα που δεν πάσχουν από διαβήτη.9 Με την πάροδο του χρόνου, τα υψηλά επίπεδα σακχάρου αίματος μπορεί να προκαλέσουν τη στένωση των αρτηριών σας και/ή την απώλεια της ελαστικότητας τους, ενώ τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης μπορεί να φράξουν τις αρτηρίες με αποθέματα λίπους.¹⁰
Αν πάσχετε από διαβήτη, ενδεχομένως να αντιμετωπίζετε μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης των ακόλουθων, σχετικών με την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία προβλημάτων:

• Στεφανιαία νόσος (ΣΝ) εκδηλώνεται όταν οι αρτηρίες που πηγαίνουν στην καρδιά στενεύουν ή φράζουν. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος.¹⁰
• Υπέρταση ή υψηλή πίεση αίματος.¹⁰
• Η περιφερική αγγειακή νόσος (ΠΑΝ) είναι η στένωση των αρτηριών που βρίσκονται εκτός της καρδιάς και του εγκεφάλου.¹¹
• Το εγκεφαλικό προκαλείται από φραγή των αιμοφόρων αγγείων ή των αρτηριών που οδηγούν στον εγκέφαλο.¹²
• Η καρδιαγγειακή αυτόνομη νευροπάθεια (ΚΑΝ) είναι το αποτέλεσμα νευρικής βλάβης στο καρδιαγγειακό σύστημα.¹⁰
• Η περιφερική αγγειακή νόσος (ΠΑΝ) εκδηλώνεται όταν στενεύουν ή φράζουν τα αιμοφόρα αγγεία των κάτω άκρων. Αυτό μειώνει τη ροή αίματος στα πόδια και στα κάτω άκρα σας. Ο κίνδυνος ΠΑΝ σας αυξάνεται αν καπνίζετε, έχετε υψηλή πίεση αίματος ή υψηλά επίπεδα λιπιδίων αίματος, είστε υπέρβαροι, ηλικίας άνω των 50 ετών, και μη δραστήριοι σωματικά.¹¹

Ο έλεγχος του σακχάρου του αίματος, της πίεσης του αίματος, και της χοληστερόλης σας αποτελεί τον καλύτερο τρόπο διατήρησης της υγείας της καρδιάς σας.¹¹

Παραπομπές:
9. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Heart Disease http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/heart-disease
10. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Types of Heart Disease http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/heart-disease/types-of-heart-disease.html
11. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Peripheral Arterial Disease http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/heart-disease/peripheral-arterial-disease.html
12. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Stroke http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/heart-disease/stroke.html

Νεφροπάθεια και Διαβήτης

Η νεφρική νόσος, επονομαζόμενη και νεφροπάθεια, αποτελεί μια μικροαγγειακή επιπλοκή (επιπλοκή των μικρών αγγείων) του διαβήτη που αναπτύσσεται αργά, με την πάροδο πολλών ετών, και προκαλεί διαταραγμένη νεφρική λειτουργία.¹³
Τα νεφρά είναι επιφορτισμένα με το φιλτράρισμα των αποβλήτων, μέσω μικροσκοπικών φίλτρων. Τα εν λόγω απόβλητα μετατρέπονται σε ούρα. Το υψηλό σάκχαρο αίματος κάνει τα νεφρά να δουλεύουν υπερβολικά, και τα φίλτρα ενδεχομένως να αρχίσουν να διαρρέουν χρήσιμη πρωτεΐνη στα ούρα.¹³

• Η υψηλή πίεση του αίματος, η οποία είναι αρκετά κοινή σε άτομα με διαβήτη, μπορεί να επηρεάσει και τα νεφρά, οπότε είναι σημαντικό να διατηρείτε την πίεση του αίματος σας υπό έλεγχο.¹³

Όταν η νεφρική νόσος διαγνωσθεί νωρίς, μπορεί γενικά να επιβραδυνθεί με θεραπεία, οπότε είναι σημαντικό να εξετάζεστε για να βεβαιώνεστε ότι τα νεφρά σας δουλεύουν σωστά.¹³

Παραπομπές:
13. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Kidney Disease (Nephropathy): http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/kidney-disease-nephropathy.html

Νόσοι των Οφθαλμών και Διαβήτης

Οι ασθενείς με διαβήτη μπορεί να βιώνουν παθήσεις σχετικές με τους οφθαλμούς, οι οποίες ποικίλουν από ήπιες (μικρή μείωση της όρασης) μέχρι σοβαρές (γλαύκωμα, καταρράκτης ή τύφλωση).
Τα άτομα με διαβήτη είναι κατά 40% πιο πιθανό να εκδηλώσουν γλαύκωμα και κατά 60% πιο πιθανό να εκδηλώσουν καταρράκτη, σε σύγκριση με τα άτομα που δεν πάσχουν από διαβήτη. Στα άτομα με διαβήτη, ο κίνδυνος εκδήλωσης γλαυκώματος αυξάνεται με την ηλικία, και είναι ακόμη μεγαλύτερος για αυτούς που πάσχουν περισσότερο καιρό από διαβήτη. Στα άτομα με διαβήτη, ο καταρράκτης μπορεί να εκδηλωθεί σε νεότερη ηλικία, και να εξελιχθεί πιο γρήγορα, συγκριτικά με άτομα που δεν πάσχουν από διαβήτη.¹⁴
Με τον καταρράκτη, ο φακός του ματιού καθίσταται ομιχλώδης, και φράζει το φως. Οι συνέπειες του ήπιου καταρράκτη μπορούν να βοηθηθούν, με τη χρήση γυαλιών ηλίου ή φακών που μειώνουν το θάμβος. Όταν ο καταρράκτης επηρεάζει την όραση, ενδεχομένως να χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.¹⁴
Το γλαύκωμα είναι η αύξηση της πίεσης του οφθαλμού. Το γλαύκωμα συχνά θεραπεύεται με φαρμακευτική αγωγή, ενώ κάποια άτομα χρειάζονται χειρουργική επέμβαση.¹⁴
Βεβαιωθείτε ότι έχετε ενημερώσει τον πάροχο οφθαλμολογικής φροντίδας σας ότι πάσχετε από διαβήτη, και ότι υποβάλλεστε σε οφθαλμολογική εξέταση ετησίως ή ως συνιστά η ομάδα φροντίδας σας.

Αμφιβληστροειδοπάθεια
Η νόσος των οφθαλμών που σχετίζεται με το διαβήτη (γνωστή ως διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια) προκαλείται από σταθερά υψηλή γλυκόζη αίματος και πίεση αίματος, οι οποίες από κοινού μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς του οφθαλμού (πίσω μέρος του οφθαλμού). Το πόσο χρονικό διάστημα πάσχετε από διαβήτη και τα γονίδια σας επίσης αποτελούν παράγοντες σε αυτήν την περίπτωση.
Υπάρχουν δύο βασικά είδη αμφιβληστροειδοπάθειας: η μη παραγωγική και η παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια. Όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πάσχετε από διαβήτη, τόσο πιο πιθανό είναι να εκδηλώσετε αμφιβληστροειδοπάθεια, αλλά τα άτομα που διατηρούν τον έλεγχο του σακχάρου αίματος τους έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες εκδήλωσης ή εκδηλώνουν μόνο την πιο ήπια μορφή της.
Μη παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι η διόγκωση των μικροσκοπικών αγγείων στο πίσω μέρος του οφθαλμού. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να εξελιχθεί από ήπια σε μέτριας έντασης και σε σοβαρή. Μπορεί να μην εκδηλώσετε συμπτώματα που θα σας προειδοποιήσουν ότι έχετε κάποιο πρόβλημα, οπότε η τακτική οφθαλμολογική εξέταση είναι πραγματικά σημαντική. Η μη παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια συνήθως δεν απαιτεί θεραπεία.
Μερικές φορές, τα διογκωμένα αιμοφόρα αγγεία στο πίσω μέρος του οφθαλμού μπορεί να αρχίσουν να διαρρέουν στο μέρος του ματιού με το οποίο εστιάζετε, την επονομαζόμενη ωχρά κηλίδα. Το υγρό προκαλεί τη διόγκωση της ωχράς κηλίδας, μια πάθηση που ονομάζεται οίδημα ωχράς κηλίδας, και μπορεί να προκαλέσει απώλεια όρασης. Αυτή απαιτεί θεραπεία, η οποία γενικά αποδεικνύεται αποτελεσματική στη διακοπή ή στην αναστροφή της απώλειας της όρασης.
Παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι η εξέλιξη της νόσου των οφθαλμών που διαρκεί πολλά χρόνια. Σε αυτή την περίπτωση, τα αγγεία έχουν υποστεί τόσο εκτεταμένη βλάβη που το σώμα σας αρχίζει να αναπτύσσει νέα αγγεία. Δυστυχώς, αυτά τα νέα αγγεία είναι αδύναμα, και μπορεί να παρουσιάσουν διαρροή, οδηγώντας σε ουλές και τελικά αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Αυτό μπορεί να προκαλέσει τύφλωση.
Υπάρχουν αρκετές αποτελεσματικές θεραπείες για τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, αλλά είναι πιο επιτυχείς όταν η νόσος εντοπίζεται νωρίς, ακόμη και πριν από την εκδήλωση συμπτωμάτων. Για αυτόν τον λόγο οι τακτικοί έλεγχοι των οφθαλμών είναι ζωτικής σημασίας για όσους πάσχουν από διαβήτη.

Παραπομπές:
14. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Eye Complications http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/eye-complications

Νευροπάθεια και Διαβήτης

Περίπου τα μισά από τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη θα βιώσουν κάποιας μορφής βλάβη των νεύρων, γνωστή ως νευροπάθεια. Η βλάβη των νεύρων συμβαίνει όταν, με το πέρασμα του χρόνου, τα πλεονάζοντα επίπεδα γλυκόζης αίματος προκαλούν βλάβη στα τοιχώματα των μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν τα νεύρα.¹⁵
Ένα είδος νευροπάθειας, η επονομαζόμενη Περιφερική Νευροπάθεια, μπορεί να προκαλέσει μυρμήγκιασμα, άλγος, μούδιασμα ή αδυναμία στα χέρια και στα πόδια σας. Είναι σημαντικό να αναφέρετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα στην ομάδα φροντίδας της υγείας σας. Φροντίστε να υποβάλλεστε σε πλήρη ποδιατρική εξέταση μία φορά ετησίως ή πιο συχνά, αν αντιμετωπίζετε ήδη προβλήματα με τα πόδια σας.¹⁵
Η Αυτόνομη Νευροπάθεια επηρεάζει τα νεύρα που ελέγχουν το πεπτικό σας σύστημα, την ουροφόρα οδό, τα αναπαραγωγικά όργανα καθώς και άλλα όργανά σας. Όταν επηρεάζονται τα νεύρα του πεπτικού συστήματος, μπορεί να εκδηλωθεί διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή να δημιουργηθεί πρόβλημα μετακίνησης των τροφών μέσω του συστήματος σας. Αν επηρεαστεί το ουροποιητικό σας σύστημα, μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα στην εκκένωση της ουροδόχου κύστης σας, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο να προσβληθείτε από λοιμώξεις του ουροποιητικού . Οι άνδρες μπορεί να βιώσουν στυτική δυσλειτουργία όταν επηρεάζονται τα νεύρα που ελέγχουν την στύση. Ωστόσο, η σεξουαλική επιθυμία συνήθως δεν μειώνεται.15 Αναφέρετε τα όποια συμπτώματα στην ομάδα φροντίδας της υγείας σας, αλλά η πρόληψη είναι πάντα καλύτερη. Ο επαρκής έλεγχος του σακχάρου του αίματος, η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, και η εξέταση του σακχάρου αίματος είναι όλα χρήσιμα.

Παραπομπές:
15. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Neuropathy http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/neuropathy

Επιπλοκές Σχετικές με τα Πόδια

Όταν η γλυκόζη του αίματος και η πίεση του αίματος είναι πολύ υψηλές, τα άτομα με διαβήτη μπορεί να εκδηλώσουν διάφορα προβλήματα που σχετίζονατι με τα πόδια. Τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα εκδηλώνονται όταν πάσχετε από βλάβη των νεύρων, την επονομαζόμενη νευροπάθεια.¹⁶
Η απώλεια αίσθησης στα πόδια μπορεί να σημαίνει ότι θα μπορούσατε να έχετε έναν τραυματισμό, όπως φουσκάλα ή τομή, στο κάτω μέρος του ποδιού σας, τον οποίο δεν νιώθετε. Μπορεί να μην τον παρατηρήσετε μέχρις ότου μολυνθεί, στην οποία περίπτωση η κατάσταση μπορεί να καταστεί σοβαρή, και να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό. Προς αποφυγή σοβαρών μολύνσεων και ακρωτηριασμών, τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να φροντίζουν για την καλή υγεία των ποδιών τους, εξετάζοντας τα καθημερινά για τομές, ρόζους, κάλους, φουσκάλες, εσωτερικά αναπτυσσόμενα νύχια, και εξαιρετικά ξηρά σημεία δέρματος.¹⁶
Η τακτική σωματική δραστηριότητα βοηθά τα άτομα να βελτιώνουν την κυκλοφορία τους, και, φυσικά, η διατήρηση του ελέγχου του σακχάρου του αίματος και της χοληστερόλης σας θα σας βοηθήσει να μείνετε υγιείς και να έχετε υγιή πόδια.¹⁶

Παραπομπές:
16. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Foot Complications http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/foot-complications

Η σχετική με το διαβήτη βλάβη των νεύρων στο στομάχι ονομάζεται γαστροπάρεση. Η γαστροπάρεση επηρεάζει τα άτομα με διαβήτη Τύπου 1 και Τύπου 2, επιβραδύνοντας το ρυθμό πέψης των τροφών τους.¹⁷
Τα συμπτώματα της γαστροπάρεσης περιλαμβάνουν¹⁷:

• καούρα,
• ναυτία,
• έμετο τροφών που δεν έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία της πέψης
• πρώιμο αίσθημα πληρότητας
• απώλεια βάρους
• φούσκωμα
• απώλεια όρεξης
• στομαχικούς σπασμούς
• γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
• ακανόνιστο σάκχαρο αίματος

Η γαστροπάρεση μπορεί να προκαλέσει ανθυγιεινές διακυμάνσεις στα επίπεδα του σακχάρου του αίματος και να καταστήσει δύσκολη τη διαχείριση του διαβήτη. Η ομάδα φροντίδας της υγείας σας μπορεί να σας συστήσει πιο συχνές ενέσεις ινσουλίνης ή αλλαγή του τρόπου χορήγησης της ινσουλίνης σας, βάσει των αποτελεσμάτων των ελέγχων του σακχάρου του αίματος σας μετά την κατανάλωση τροφών.¹⁷
Η αλλαγή του τρόπου διατροφής σας, με αρκετά μικρότερα γεύματα ημερησίως, αντί τριών μεγαλύτερων γευμάτων μπορεί να βοηθήσει. Η ομάδα φροντίδας της υγείας σας μπορεί να σας συστήσει μία δίαιτα υγρών ή μια δίαιτα φτωχή σε δύσπεπτες τροφές, τροφές με υψηλά λιπαρά ή τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε ίνες.¹⁷

Παραπομπές:
17. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Gastroparesis http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/gastroparesis.html

Δερματικά Προβλήματα

Οποιοσδήποτε μπορεί να εκδηλώσει δερματικά προβλήματα, αλλά τα άτομα με διαβήτη μπορεί να τα εκδηλώσουν πιο εύκολα. Τα καλά νέα είναι ότι τα δερματικά προβλήματα μπορούν να προληφθούν ή να θεραπευθούν εύκολα αν αναζητήσετε βοήθεια νωρίς.¹⁸
Τα δερματικά προβλήματα περιλαμβάνουν βακτηριακές μολύνσεις, μυκητιάσεις, και κνησμό.¹⁸
Οι πιθανές βακτηριακές μολύνσεις περιλαμβάνουν¹⁸:

• Χαλάζιο (φλεγμονή των αδένων του βλεφάρου)
• Καλόγερος ή Δοθιήνας (εις βάθος μόλυνση του δέρματος και του ιστού κάτω από το δέρμα)
• Μολύνσεις των θυλάκων των τριχών (επονομαζόμενη θυλακίτιδα)
• Μολύνσεις γύρω από τα νύχια

Οι πιθανές μυκητιάσεις περιλαμβάνουν¹⁸:

• Πόδι του αθλητή
• Λειχήνα
• Κολπικές μολύνσεις
• Μυκητιάσεις σε ζεστές, υγρές πτυχές δέρματος, όπως στη μασχάλη στη βουβωνική χώρα ή κάτω από το στήθος

Η τοπική φαγούρα μπορεί επίσης να οφείλεται σε μυκητιάσεις, ξηροδερμία ή κακή κυκλοφορία.
Για θεραπεία και πρόληψη, οι επαγγελματίες φροντίδας συνιστούν καλές συνήθειες φροντίδας του δέρματος. Τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να εξετάζουν τακτικά τις προβληματικές περιοχές, όπως τα σημεία μεταξύ των δακτύλων των χεριών και των ποδιών, τις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα, και τα σημεία γύρω από τα νύχια. Οι εν λόγω περιοχές θα πρέπει να διατηρούνται καθαρές, στεγνές, σωστά ενυδατωμένες, και χωρίς τομές, φουσκάλες, σκασίματα, και άλλες ανοιχτές πληγές.¹⁸

Παραπομπές:
18. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Skin Complications http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/skin-complications.html

Η πηγή του άγχους μπορεί να είναι σωματική, όπως κάποια ασθένεια ή τραυματισμός, ή μπορεί να είναι συναισθηματική, όπως προβλήματα στο σπίτι, στη δουλειά ή στα οικονομικά. Το σώμα σας μπορεί να αντιδράσει, όπως θα αντιδρούσε αν δεχόταν επίθεση, συνεπώς, όταν κάποιος αγχώνεται, το σώμα ετοιμάζεται να αναλάβει δράση. Αυτό προκαλεί την απελευθέρωση διάφορων ορμονών που βοηθούν την αποθηκευμένη ενέργεια να μεταβεί στα κύτταρα του σώματος σας.¹⁹
Σε άτομα με διαβήτη, η εν λόγω αντίδραση δεν λειτουργεί πολύ καλά. Ενδεχομένως να μην υπάρχει αρκετή διαθέσιμη ινσουλίνη για τη μεταφορά της επιπλέον ενέργειας στα κύτταρα σας, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σακχάρου του αίματος σας. Κάτι άλλο που συμβαίνει είναι ότι, όταν τα άτομα αγχώνονται, ενδεχομένως να μην φροντίζουν πολύ καλά τον εαυτό τους. Μερικές φορές, ενδεχομένως να ξεχάσετε να λάβετε την ινσουλίνη σας ή να ελέγξετε το σάκχαρο του αίματος σας ή να προσέξετε το πλάνο γευμάτων σας.¹⁹
Πολύ συχνά, τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 κινδυνεύουν να παρουσιάσουν υψηλό σάκχαρο αίματος σε περιόδους άγχους. Σε άτομα με διαβήτη τύπου 1, η αντίδραση είναι ανάμεικτη. Πολύ συχνά, τα άτομα βιώνουν αύξηση του σακχάρου αίματος τους, αλλά κάποιοι βιώνουν μείωση του σακχάρου αίματος.¹⁹
Είναι εύκολο να κατανοήσετε το πώς επηρεάζει το άγχος το σάκχαρο αίματος σας μέσω της αυτομέτρησης.
Υπάρχουν τρόποι καταπολέμησης του άγχους: ¹⁹

• Αξιολογήστε το αίτιο και δείτε αν μπορείτε να αλλάξετε κάτι
• Ξεκινήστε ένα πρόγραμμα άσκησης ή συμμετάσχετε σε μια αθλητική ομάδα
• Κάντε μαθήματα χορού
• Ξεκινήστε ένα καινούριο χόμπι ή μάθετε μία καινούρια τέχνη
• Προσφέρετε εθελοντική εργασία

Προσπαθήστε να χαλαρώσετε. Η χαλάρωση φαίνεται να βοηθά στην πιο αποτελεσματική απελευθέρωση ινσουλίνης, σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Ακολουθούν κάποιοι τρόποι χαλάρωσης: ¹⁹

• Ασκήσεις αναπνοής
  
  • Καθίστε ή ξαπλώστε με τα άνω και τα κάτω άκρα σας ελεύθερα
  • Εισπνεύσετε βαθιά
  • Απελευθερώστε όλο τον αέρα
  • Εισπνεύσετε και πάλι βαθιά, αυτή τη φορά χαλαρώνοντας όλους σας τους μύες
  • Συνεχίστε να αναπνέετε και να χαλαρώνεται για 5-20 λεπτά, τουλάχιστον μια φορά ημερησίως
• Προοδευτική χαλάρωση
  
  • Μια τεχνική σύσφιξης και εν συνεχεία χαλάρωσης των μυών σας, από την κορυφή μέχρι τα νύχια
• Κίνηση
  
  • Τρεις τρόποι χαλάρωσης με την κίνηση είναι η διαγραφή κύκλων, οι διατάσεις, και το τίναγμα μερών του σώματος σας
• Αντικαταστήστε τις κακές σκέψεις με καλές
  
  • Αν συλλάβετε τον εαυτό σας να κάνει μια κακή σκέψη ή να ανησυχεί, αναγκάστε τον να σκεφτεί κάτι που σας κάνει ευτυχισμένους
• Η συμβίωση με μία χρόνια ασθένεια προκαλεί άγχος, όσον αφορά τα οικονομικά, τις σχέσεις, αλλά και τον εαυτό μας. Το να έχετε κοντά σας ένα άτομο που εμπιστεύεστε, με εμπειρία και εξειδίκευση στο διαβήτη, μπορεί να βοηθήσει. Σκεφτείτε να επισκεφθείτε κάποιον κοινωνικό λειτουργό ή ψυχολόγο.

Παραπομπές:
19. Ιστοχώρος Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA) 2013: Stress http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/mental-health/stress.html